گردشگری سلامت

دبیر کمیته گردشگری سلامت: خلاء قانونی باعث عقب ماندگی گردشگری پزشکی در ایران شده است

نویسنده: عماد عزتی

هفته گردشگری در ایران و روزجهانی گردشگری در دهکده جهانی گذشت اما بازهم یکی از شاخه های بسیار پولساز گردشگری در کشورمان بدون توجه باقی ماند و کمتر از گردشگری پزشکی این صنعت پولساز در هفته گردشگری خبری به گوش رسید.

گردشگری پزشکی که از به هم پیوستن دو شاخه بسیار پردرآمد گردشگری و خدمات درمان به وجود آمده است همواره در جهان مورد توجه بوده و هست بطوری که براساس آمار بین المللی این شاخه از صنعت گردشگری حتی در دوران رکود اقتصادی در جهان توانسته سالانه رشدی معادل 20 درصد را برای خود به ثبت برساند و بسیاری را به خود مشغول کند.

به همین دلیل بسیاری از کشورهای دارای استعدادها و توانمندی های پزشکی در جهان برای جلب نظر گردشگران نیازمند خدمات درمانی از هیچ کاری دست برنداشتند و با تمام توان سعی در جلب نظر اینگروه به داخل مرزهایشان و مراکز درمانی خود داشته اند.

براساس آمار موجود بین المللی بیشترین توسعه در صنعت گردشگری را در کشورهای درحال توسعه به ثبت رسیده است و می توان ازمشهور ترین آنها به ترکیه، تایلند، هندوستان، مالزی، مکزیک ، برزیل اشاره کرد.

به عقیده دکتر حسن راشکی دبیر کمیته گردشگری ایران می توان عمده ترین دلیل سفر گردشگران پزشکی در سراسر جهان را نبود زیرساخت های پزشکی در زادگاهشان یا پایین بودن سطح ارائه خدمات درمانی نامبرد اما نمی توان از کشورهایی که هزینه درمان در آنها بسیار هنگفت است نیز چشم پوشی کرد چون بسیاری از گردشگران سلامت گوشه و کنار جهان از پیشرفته ترین کشورها سفر خود را آغاز می کند و فقط به دنبال دستیابی به خدمات با کیفیت و ارزان در دیگر نقاط جهان هستند.

نکته ای باعث شده تا بسیاری از کشورها روی آن سرمایه گذاری کرده و با ارتقای سطح کیفی خدمات پزشکی خود با کمترین هزینه آنها را به خود جلب کرده اند .

به این پزشک و فعال گردشگری پزشکی مهمترین درخواست سفر در زمینه گردشگری سلامت را می توان خدمات جراحی های عمومی و زیبایی یا خدمات دندانپزشکی دانست که بسیاری را برای دریافت خدمات مناسب و ارزان قیمتی در این زمینه را وادار به ترک دیار و وطن خود می کند. 

این متخصص صنعت گردشگری پزشکی می گوید امتیاز ایران برای توجه به صنعت گردشگری پزشکی امتیاز منطقه ای و بازار بسیار مستعد منطقه است. وی به این کشورهای عراق ، افغانستان ، کشورهای حاشیه جنوب خلیج فارس و جمهوری آذربایجان اشاره می کند و می گوید در این کشورها یا اصلا زیرساخت های پزشکی وجود ندارد یا اینکه اگر هم هست بسیار محدودو غیر قابل دسترس همگان بنابراین برخی از سیاستمداران این کشورها علاقمند هستند نیازمندان خدمات درمانی در دیگر کشورهای منطقه درمان شوند که این موضوع برای ایران همانند یک گنج خدادادی است و باید از آن به خوبی استفاده کنیم.

از سوی دیگر راشکی به تخصص و خوشنامی پزشکان ایرانی اشاره می کند و می گوید: متخصصان ایرانی در میان گردشگران نیازمند به دریافت خدمات درمانی کشورهای یاد شده بسیار خوشنام هستند و آنها علاقمند هستند به دست پزشکان ایرانی درمان شوند.

عمده تقاضاهای درمان در ایران به گفته راشکی جراحی های قلب و عروق، درمان نازایی، جراحی های زیبایی و پلاستیک و خدمات دندانپزشکی است.

اما سعید عبدالحسینی رئیس بیمارستان رضوی مشهد که یکی از بیمارستان های مطرح در جلب نظر گردشگران پزشکی به ایران و پایلوت گردشگری پزشکی کشور است در این زمینه می گوید: بازارهای هدف بسیار بکر و مناسب اطراف ایران در کنار تخصص پزشکان ایرانی می تواند بهترین سرمایه ایران برای توسعه گردشگری پزشکی در منطقه باشد.

وی به حدود 900 بیمارستان مستعد در کشورمان برای پذیرایی از گردشگران پزشکی اشاره می کند و می گوید: این تعداد بیمارستان می توانند در صورت مدیریت و برنامه ریزی دقیق در زمینه گردشگری پزشکی سالانه میلیون ها دلار درآمد ارزی را به کشورمان هدیه دهند.

در این زمینه حسن راشکی به شروع فعالیت های گردشگری پزشکی در کشور ترکیه اشاره می کند و می گوید: این کشور از سال 2009 میلادی با کمتر از 50 هزار نفر گردشگر پزشکی دراین زمینه آغاز به کار کرد و هم اکنون و نیمه دوم سال 2013 میلادی توانسته از 300 هزار گردشگر پزشکی پذیرایی کرده است و افقی یک میلیون نفری را برای سال 2015 میلادی درنظر گرفته است حال آنکه ایران باتمام این امتیازاتش سال 1391 تنها حدود 50 هزار نفر گردشگر پزشکی داشته باشد.

لازم به یادآوری است که طبق تعریف سازمان جهانی گردشگری هر گردشگر پزشکی می تواند از 3 تا 4000 دلار سودآوری برای کشور مقصد خود داشته باشد در این زمینه می توان به درآمد صنعت گردشگری سلامت سال 2012 میلادی در کشورهای ترکیه 4 میلیارد دلار، هندوستان 17میلیارد دلار و اردن یک میلیارد دلار اشاره کرد که شاهد مثال بسیار مناسبی برای نتیجه مدیریت و برنامه‌ریزی‌های دقیق در صنعت گردشگری سلامت آنهاست.

به گفته دبیر کمیته گردشگری سلامت ایران هم اکنون خلا قانونی در زمینه توسعه گردشگری سلامت باعث عقب ماندگی این صنعت کشورمان از دیگر کشورها مثل ترکیه شده و همین موضوع باعث تشکیل کمیته یاد شده یعنی کمیته گردشگری سلامت در وزارت بهداشت بوده است.

این فعال گردشگری پزشکی به رشد چشمگیر گردشگران نیازمند خدمات درمانی عرب در کشور ترکیه اشاره می کند و می گوید اگر بتوانیم سیاست های کاری کمیته گردشگری سلامت را در سازمان ها و ارگان های درگیر این مسئله یکسان کنیم بدون تردید می توانیم با امتیازات ویژه ای که در ایران در اختیار دارم کشورمان را به قطبی از صنعت گردشگری سلامت تبدیل کنیم.

راشکی ضمین بیان یکسان بودن نحوه پذیرش گردشگران پزشکی خارجی در کنار بیماران ایرانی به یکی از اقدامات کمیته یاد شده در زمینه توسعه گردشگری سلامت اشاره می کند و می افزاید: کمیته گردشگری سلامت از سال گذشته برنامه ای را تحت عنوان دپارتمان گردشگران سلامت در بیمارستان های علاقمند برای توسعه گردشگری درمانی طراحی کرده است تا این بیمارستان ها علاوه بر پذیریش جداگانه بیماران خارجی بتوانند نحوه ورود در بازارهای هدف و البته ایجاد ارتباط با شرکت های اعزام کننده گردشگران سلامت را بیاموزندو برنامه ریزی کنند .

اما به عقیده وی هم اکنون خلا قانونی در صنعت گردشگری درمانی کشورمان باعث شده تا برخی از افراد به صورت واسطه ای وارد این بازار پرپول شده و زمینه ساز بحران در صنعت گردشگری درمانی کشورمان بشود اینگونه برخی ها با سوء نیت و دیگران بدون اطلاع از خدمات پزشکی باعث رنج و ناراحتی گردشگران نیازمند خدمات درمانی شده اند که این آثار نامطلوبی در سابقه پزشکی ایران در ذهن گردشگران بین المللی خواهد داشت .

این فعال گردشگری پزشکی به رویکرد تازه دولت یازدهم به صنعت گردشگری و بخصوص گردشگری پزشکیی اشاره می کند و می گوید: وزارت خارجه ، وزارت بهداشت ، اتاق بازرگانی و در نهایت سازمان میراث فرهنگی باید با ایجاد شرکت های تخصصی در این زمینه جلوی فعالیت افراد غیر متخصص در صنعت گردشگری پزشکی کشورمان را بگیرند و با تدوین راهکارهای عملی و متناسب با بازار هدف کشورمان گام برندارند .

عرضه و تقاضا ؛ تمدن ایران زمین را گران می کند

تقریبا سه سالی است با افزایش نرخ برابری ارزهای خارجی در کشورمان بسیاری از فعالان عرصه گردشگری ایران را به عنوان یکی از ارزان ترین کشورهای گردشگر پذیر دهکده جهانی معرفی کرده اند و با این شعار سعی در جلب نظر گردشگران به دیدن تمدن ایران زمین داشتند اما آیا واقعا ایران ارزان شده یا اینکه ارزان شدن باعث جلب نظر گردشگران خواهد شد اینها سئوال هایی هستند که کسب و کار امروز قصد بررسی آنها دارد.

هرچند بسیاری معتقدند هستندکه با افزایش نرخ برابری دلار با پول ملی کشورمان می توانیم بسیاری از خدمات گردشگری را ارزانتر به متقاضیان خارجی بدهیم اما شاید نتوان این واقعیت را بیان کرد که ظاهرا در صنعت گردشگری ایران خیر اینگونه نیست چون بسیاری از خدماتی که به گردشگران ارایه می شود به رقابت بین بخش های خصوصی مربوط شده و زیاد ربطی به گرانی یا ارزانی نرخ ارزها در کشورمان ندارد .

اگر از گشت و گذار و تفریح بگذریم به دودوتای چهارتای خودمان در اقتصاد برسیم در می یابیم قیمت تعیین شده در بسیاری از خدمات و کالاها ارتباط بسیار زیادی با سیستم عرضه  وتقاضا دارد ؛ حالا اگر دوباره به تفریح و سفر فکر کنیم به هشدار تازه فعالان گردشگری کشورمان می رسیم که می گویند ایران هنوز زیرساخت های لازم برای پذیرایی از ورود تعداد زیادی از گردشگران خارجی را در اختیار ندارد و در علم اقتصاد یعنی عرضه پایین و تقاضای بالا که باعث افزایش قیمت خواهد شد.

این در حالی است که مدیرکل میراث فرهنگی استان تهران درباره افزایش قیمت گردشگری در ایران می گوید: بی‌ثباتی مدیریتی عامل مهمی در تفاوت قیمت تورهای گردشگری داخلی و خارجی به شمار می‌آید.

این مقام مسئول در صنعت گردشگری کشورمان ضمن تاکید بر برنامه ریزی دقیق برای آینده گردشگری ایران تصریح می کند: گردشگری حاصل همکاری ارگان های مختلفی است و یک ارگان یا یک شرکت خاص نمی تواند تمام امور را هدایت کند. بنابراین اگر قرار است گردشگری ایران رونق بگیرد یعنی ارتباط این ارگان ها باید بیش از پیش شده تا بتوانیم کل مجموعه را در مسیر دقیق و درست هدایت کنیم.

 رجب‌علی خسروآبادی همچنین می افزاید: عدم تعریف برنامه‌های دقیق در حوزه گردشگری علاوه بر اینکه سبب کاهش کیفیت و افزایش قیمت در بخش خدمات‌رسانی می‌شود موجب لطمه زدن به حوزه گردشگری کشور هم می‌شود.

  خسروآبادی، ضمن تاکید بر حاکمیت مدیریت علمی در گردشگری ایران می گوید: ثابت نبودن مدیران بخش گردشگری  در گذشته از نظر کارشناسی از جمله عوامل تفاوت قیمت بسیار بین تورهای داخلی و خارجی به شمار می‌رود.

اما از سوی دیگر رئیس جامعه تورگردانان ایران : هرگونه کاهش در قیمت تورهای داخلی را مستلزم تصمیم گیری سازمان میراث فرهنگی و گردشگری می داند و می گوید: سازمان سال گذشته افزایش 25 درصدی نرخ خدمات هتل‌ها را اعمال کرد بنابراین نمی توان انتظار داشت که تورها ارزان شده باشند.

 ابراهیم پورفرج همچنین اظهار داشت: فراهم نبودن زیرساخت‌ها در ایران، عامل افزایش چند برابری نرخ تورهای داخلی نسبت به تورهای خارجی به شمار می‌رود.

پورفرج در ادامه اظهارات خود می افزاید: «سیاست کلی دولت بر این است که قیمت ارائه خدمات در گردشگری بالا نرود در حالی که افزایش 25 درصدی نرخ خدمات هتل‌ها از سوی سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اعمال شد بنابراین تورم داخلی و عوامل دیگر موجب تفاوت قیمت آن با تورهای داخلی با خارجی شده است.

ایران هنوز ارزان نشده است

میترا خاکپور یکی از آژانس داران تهران با اشاره به اینکه شرکت های گردشگری ایران توان رقابت با خارجی را ندارند و در نهایت این ایران است که صادر کننده گردشگر می شود نه میزبان می گوید: بطور کلی ارزان بودن امتیاز برای جذب گردشگر خارجی نیست بلکه یکی از عوامل موثر است اما با توجه به گران بودن قیمت هتلها و سایر خدمات گردشگری درحال حاضر تورهای ورودی به ایران جزو گرانترین تورهای گردشگری به شمار می روند.

این کارشناس و فعال خصوصی گردشگری می گوید: هم اکنون در سراسر دنیا سفرهای ارزان قیمت رونق دو چندانی گرفته در حالی که ایران هنوز از این نوع سفر و گردشگری هیچ اطلاعی ندارد، خدماتی چون  اشتراک منزل و هاستل ها هنوز در کشورمان شکلی نداشته و هیچ تعریفی ندارد بنابراین صرفا هتل ها و یا اقامت گاههای موجود در این زمینه فعالیت دارند و با توجه به تعداد آنها و البته سنتی بودن مدیریت این اماکن هیچگونه نمی توانند با ابتکار عمل هایشان به کاهش قیمت روی آروند و هزینه های خود را مدیریت کنند.

خاکپور که در بخش تورهای ورودی ایران نیز فعال است ضمن اشاره به  تفاوت نرخ تورهای ورودی به ایران نسبت به  سایر کشورها تاکید می کند: قیمت تورهای ورودی ایران از کشورهای دیگر گرانتر است به طور مثال هزینه تور دوهفته ای از آمریکا به ترکیه هزارو 900 دلار است در حالی که نرخ تور آمریکا به ایران کمی بیش از چهارهزار دلار است این تفاوت قیمت دلیل به جز امکانات بالای شرکت های خارجی برگزار کننده در ارایه تخفیف های مناسب در زمینه پرواز، اقامت ، گشت و تفریح نداشته و ندارد؛ مواردی که در ایران به دلیل کمبود امکانات غیر قابل دسترسی است.

میترا خاکپور با اشاره به اینکه قیمت بالای تورها یکی از دلایلی است که مانع سفر توریست ها به ایران می شود، اظهار داشت: تورهای ورودی ایران با چنین نرخهایی در بازارهایی ارایه می شوند که هم اکنون بسیاری از گردشگران حرفه ای در آن کشورها به دنبال سفرهای ارزان قیمت هستند نه سفرهای لوکس در حالی که هرگز خدمات ارایه شده در کشورمان به دلیل مشکلات و معضلات موجود لوکس نیست اما قیمت ها  در محدوده سفرهای لوکس این گروه به مناطق مختلف گردشگری جهان است.

خاکپور به ایرلاین های موجود ایران نیز اشاره می کند و می گوید: اگر کمی دقت کرده باشید ایرلان های ارزان قیمت سراسر جهان مثل رایان ایر ، شرکت ایزی جت ،  ایرآسیا و دیگر موارد با ارایه تخفیف های بسیار بالا در برخی از اوقات سال و بطور کلی کاهش قیمت مسافرت های هوایی توانسته اند تعداد زیادی مسافر و گردشگر را به نقاط مختلف جهان انتقال دهند در حالی که ایران هنوز برای پاسخ گویی به مسافران داخلی خود در حمل و نقل هوایی دچار مشکل است و با معضلات بسیار زیادی دست و پنجه نرم می کند که این مشکل در حمل نقل جاده و ریلی ایران نیز کاملا مشهود است بنابراین با توجه به شرایط کنونی هیچگاه نمی توان انتظار ارزان شدن سفر به ایران متصور شد.

خاکپور در پایان ضمن اشاره به وابسته بودن گردشگری به عوامل مختلف و سازمان های مختلف می گوید: ابتدا باید کل صنعت را خصوصی کنیم و پس از آن اگر می خواهیم ایران واقعا مقصدی ارزان قیمت برای گردشگران تبدیل شود باید تمام صنف های مربوط به گردشگری را به یکدیگر هماهنگ کنیم نه اینکه هتل گران شود اما خدمات هوایی یا زمینی ارزان باقی بماند و رستوران ها هم در نرخ گذاری آزاد باشند به هر حال صنعت گردشگری صنعتی است خصوصی و این رقابت است که می توانددر نهایت علاوه بر افزایش کیفیت نرخ مناسب را به مشتری ارایه دهد نه اجبار و  دستورالعمل های دولتی .